نبویان در کابل چه می‌کند؟ | چند پرسش مهم از هیات اعزامی به افغانستان

هیات پارلمانی مجلس یازدهم که به افغانستان رفته بود با مقامات هیات سرپرستی موقت این کشور دیدار کرد و به کشور بازگشت. هیاتی که مشخص نبود دقیقا به دعوت کدام پارلمان یا مقام رسمی راهی کابل شد و چه اهدافی را در سفر خود دنبال می‌کرد. شاید یکی از اهداف این سفر آزاد کردن عکاس خبرگزاری نزدیک به سپاه بود که در افغانستان بازداشت شده بود که با آزادی این فرد به نتیجه رسید. اما در مسائل اصلی همچون حقابه هیرمند که میان دو کشور مطرح است، هیات اعزامی مجلس یازدهم نه تنها هیچ دستاوردی نداشت، بلکه با اظهارنظرهای عجیب واکنش افکارعمومی را هم برانگیخت. چرا که این هیات دقیقا مواضع طالبان را در این باره تکرار کرد. ابراهیم نبویان در این زمینه گفت که سد کجکی افغانستان ۷۰۰ کیلومتر با مرز ما فاصله دارد و چون در این فاصله خشکسالی وجود دارد، آبی باقی نمی‌ماند که به مرزهای ایران برسد.

او همچنین اضافه کرد که با وجود این، مسئولان افغانستان گفتند که از طرف رهبر طالبان به ما دستور داده شده این موضوع را بررسی کنیم و تا جایی که می‌شود باید نظر ایران درباره حقابه هیرمند تأمین شود. موضعی که گویی از زبان یکی از مقامات طالبان مطرح می‌شود و ادعا دارد که گرچه آبی در سدها نیست اما آن‌ها تلاش خود را برای رساندن آب به ایران می‌کنند و به همین دلیل باید از آن‌ها تشکر کرد!

هیات مجلس یازدهم بر اساس کدام تشریفات به افغانستان رفت؟

بر اساس اخبار  در این سفر سید محمود نبویان، جواد کریمی قدوسی، ابراهیم رضایی، مصطفی طاهری و علیرضا عباسی به ترتیب نمایندگان تهران، مشهد، دشتستان، زنجان و کرج در سفر دو روزه به کابل بصورت جداگانه با محمد عبدالکبیر معاون رئیس الوزرای افغانستان، امیرخان متقی سرپرست وزارت امور خارجه، قلندر عباد سرپرست وزارت بهداشت، نورجلال جلالی معاون وزارت امور داخله افغانستان و نیز تعدادی از مقامات امنیتی و اقتصادی این کشور دیدار کردند.

بر اساس تشریفات رسمی هیات پارلمانی عموما نمایندگی رسمی کشورها را به عهده ندارد و این دولت است که در دنیا به عنوان نماینده هر کشوری شناخته می‌شود. به این ترتیب عموما وقتی دو کشور که رابطه کمی با یکدیگر دارند توسعه مناسبات را از رفت و آمد هیات‌های پارلمانی آغاز می‌کنند. اما نکته اینجاست که طالبان پارلمان و نهاد دموکراتیک و حتی غیردموکراتیکی ندارد. این گروه پس از به قدرت رسیدن هیات دولتی را بر اساس تقسیم قدرت میان جناح‌های داخلی خود تشکیل داده است. بنابراین وزارت خارجه نیز همچنان طالبان را هیات موقت سرپرستی افغانستان می‌نامد و ایران دولت این گروه را به رسمیت نشناخته است. حال در چنین شرایطی سفر هیات پارلمانی به افغانستان و دیدار با مقامات طالبان چه پیام و معنایی دارد؟ آن هم وقتی که آن‌ها در افغانستان هیچ همتایی ندارند وهیات موقت سرپرستی این کشور  نیز در ایران و دنیا به رسمیت شناخته نشده است.

چطور نمایندگان مجلس اطلاعات کارشناسی ندارند؟

نکته دیگر اینجاست که به نظر می‌رسد. هیات اعزامی مجلس یازدهم به طالبان اطلاعات کارشناسی درباره مسئله حقابه ایران را هم ندارند. نبویان گفته که در فاصله ۷۰۰ کیلومتری سد کجکی تا مرز ایران خشکسالی شده است. این در حالی است که کارشناسان تاکید می‌کنند آنچه در سال‌های اخیر بخصوص در ۲۰ سال گذشته اتفاق افتاده، این است که افغان‌ها با کمک خارجی، ماشین‌الات خریداری کرده یا به آن‌ها اهدا شده است. آن‌ها با کمک این ماشین آلات کانال جدیدی احداث و کانال قدیمی را لایروبی کرده‌اند و بر این اساس میزان برداشت طرف افغانستان در ۷۵۰ کیلومتر تا مرز ایران، بسیار بیشتر از گذشته شده است. این وضعیت آبرسانی به پایین دست، با ساخت بند کمال‌خان بدتر نیز شده است.

نکته دیگر اینکه بر اساس اظهارنظرهای غیررسمی، طرف افغانستانی پیش از این در جلسات کارشناسی به صورت شفاف گفتند که اگر در آینده توانایی کنترل آب را داشته باشند، آبی برای ایران باقی نخواهد ماند. در چنین شرایطی با به قدرت رسیدن طالبان این نگاه از سوی طرف افغانی حاکم شده و نه تنها حقابه هیرمند بلکه در یک سال گذشته هیچ آبی از افغانستان به سد دوستی نیز نرسیده است.

طالبان چون به ایران می‌رسد آن کار دیگر می‌کند؟

اظهاراتی که مقامات طالبان در این دیدار با هیات پارلمانی مجلس یازدهم مطرح کردند نیز توجهات بسیار را جلب کرده است. عبدالکبیر، معاون سیاسی نخست‌وزیر دولت موقت طالبان در این دیدار گفت: باید تسهیلات لازم برای مهاجران افغان در کشور همسایه فراهم شود. از سوی دیگر نبویان نیز گفت که طالبان برخلاف تصور افکارعمومی تروریست نیستند از آن‌ها کتاب‌های شهید مطهری را هم درخواست کردند.

 این در حالی است که بر اساس آمارها بین ۸ تا ۱۰ میلیون افغانستانی امروز در ایران هستند و از امکاناتی مثل آب با یارانه دولتی استفاده می‌کنند. طالبان اما حاضر نیست حتی آب اتباع خود در ایران را تامین کند. همچنین این گروه که دختران را از تحصیل در مدرسه و دانشگاه بازداشته درخواست کرده تا شرایط مدرسه رفتن اتباع در ایران فراهم شود. با وجود همه این‌ها اما به نظر می‌رسد هیات پارلمانی اعزامی مجلس یازدهم از اینکه طالبان درخواست کتاب‌های شهید مطهری را دادند خوش‌حال شده است.

هیات اعزامی مجلس حتی ادعا کرده که میان ایران و افغانستان ظرفیت‌های بسیاری دارند و باید روابط میان ایران و طالبان توسعه پیدا کند. حال اینکه چگونه روابط با هیات موقت سرپرستی طالبان که هنوز از سوی ایران و در دنیا به رسمیت شناخته نشده توسعه پیدا می‌کند سوالی است که اعضای مجلس یازدهم به آن پاسخ ندادند.